Avans Nedir? Avans Vermek Zorunlu Mu?

Avans Nedir?

Herhangi bir işyerinde sigortalı bir şekilde görevini yaparak bir ay boyunca çalışmanın sonucunda alınan ödemeye maaş denir. İş Kanunu kapsamında yapılan maaş ödemeleri en geç bir ayda işçinin hesabına yatırılmalıdır. Günümüz koşullarında çalışanların paraya ihtiyaç duyduğu dönemler olabilmektedir. Bunun gibi dönemlerde çalışanlar, işverenlerinden maaş ödemesi yapılmadan önce nakit ödeme talep etme hakkına sahiptir. 

Sigortalı olarak çalışan işçinin, maaş dönemi gelmeden önce, talep ettiği belli bir miktar paraya avans denmektedir. İşçinin maaş ödemesi öncesinde almış olduğu avans, işçinin sonraki ay maaşından kesilerek verilir. 

Hak edilmiş ücret alınmadan işçinin talebi üzerine verilen avans, bir nevi borç gibi de düşünülebilir. 

Avans Nasıl Hesaplanır?

Hak edilmiş ücret alınmadan işçinin isteği üzerine işveren tarafından verilen avans, acil durumlar ya da belli giderlerin karşılanması açısından çalışanlara finansal esneklik sağlar. İşveren tarafından verilen avans hesaplaması, şirketin politikasına ve avansın amacına bağlı olarak değişir.

İşyerinde verilen avanslar genellikle, çalışanların maaşlarından belirli bir oranı önceden ödenmesi şeklinde hesaplanır. Bu oran, şirketin avans politikasına göre belirlenir ve genellikle işçinin aylık maaşının belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır. Örneğin, bazı işyerlerinde çalışanlarının maaşlarının %50’sine kadar avans verilebilirken bazı işyerlerinde bu oran %25’tir. Avans hesaplaması, işyerinin mali durumuna, avansın amacına ve çalışanın ihtiyaçlarına göre yapılır.

Avans Vermek Zorunlu Mu?

İş Kanunu’na göre, maaş en geç işçilere ayda 1 olacak şekilde yapılan iş karşılığında ödenir. İş Kanunu’nun 32.maddesine göre: "Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır." şeklinde belirtilmiştir. İşverenlerin İş Kanunu kapsamında, işçilere avans verilmesi ile alakalı herhangi bir yasa maddesi bulunmamaktadır fakat sadece yıllık ücretli iznini kullanan işçiye avans verilebilir. İş Kanunu kapsamında belirtilen maddeye göre: "İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izne başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır." şeklinde belirtilmiştir.

Borçlar Kanunu’na göre ise: "İşveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması halinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür." şeklinde belirtilmiştir. 

Özetleyecek olursak; işveren, İş Kanunu’na göre işçi yıllık ücretli izne çıkmadan önce, yıllık izin dönemine ait olan ücreti avans olarak vermek zorundadır. Borçlar Kanunu’na göre ise, işçinin ihtiyacı olduğu durumlarda ya da zorunlu hallerde şirket, avans tutarını ödeyebilecek durumda ise işçiye avans vermelidir. 

Yıllık İzin ve Ücretli İzin hakkında daha detaylı bilgi edinmek için yazılarımıza göz atabilirsiniz.

Avans Koşulları Nelerdir?

Borçlar Kanunu kapsamında avasın belirli durumlarda işverenler tarafından verilebileceği, 406.madde ile belirtilmiştir. Buna göre ise avans alma koşulları şunlardır:

• Çalışanın ölüm, doğum, hastalık gibi özel durumlarında avans talebi olabilir. Bunun gibi zorunlu durumlarda avans talebi kanunlar kapsamında olumlu değerlendirilir. 

• İşverenin, işçinin talep etmiş olduğu avans miktarını verebilecek durumda olması kanun kapsamında aranan diğer şartlarından birisidir. Eğer şirket, ödeme yapamayacak durumda ise, avans verme zorunluluğu yoktur.

• Borçlar Kanunu’na göre çalışanın ne kadar avans alabileceği ile ilgili ve maaş ile avansın orantılı olması hakkında herhangi bir maddeye yer verilmemektedir. Her şirketin avans politikası farklılık gösterir. Bazı şirketler avans olarak maaşın %50’si tutarında ödeme yaparken bazı şirketlere göre bu oran daha fazla ya da az olabilir. 

• Çalışanın zorunlu haller kapsamında olan harcamaları ile ilgili avans talep etmesi üzerine işveren avans vermek zorunda değildir. İşverenin, zorunlu olmayan durumlarda avans vermesi kendi insiyatifindedir. 

Avans Dilekçesi Nasıl Yazılır?

Aylık maaş ödemesi alınmadan önce, belirli ihtiyaçlar doğrultusunda işverenden ön ödeme istemeye avans denir. Avans oranı, şirketlerin politikalarına göre değişiklik gösterebilir, bazı şirketlerde avans oranı maaşın %50’si olabilirken bazı şirketlerde bu oran daha fazladır. İşverenden avans talep edilmeden önce bir dilekçe yazılması gereklidir. Avans talep dilekçesi şu şekilde yazılır:

Şirketin ya da ilgili departmanın adı yazıldıktan sonra: “…. şirketinizde …. olarak görev yapmaktayım. …. nedeni ile …. tutarında avans talebinde bulunmak istiyorum. Gereğini bilgilerinize arz ederim.” şeklinde yazarak iletişim bilgilerinizi, kimlik numaranızı, isim ve soyisminizi, imzanızı atarak ilgili departmana ya da işverene teslim edebilirsiniz. 

Avans Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

• İşçinin, işverenden talep etmiş olduğu avans elden verilemez. Avans tutarı işçinin maaşının yatırıldığı banka hesabına ödenir. Yalnızca, 5’ten az çalışanı olan işletmeler avans tutarını elden verebilir. 

• İşverenden işçinin talebi üzerine alınan avans, hak edilmemiş ücret kapsamındadır. Bu nedenle, avans alındıktan sonraki ilk maaştan, alınan avans miktarı düşülür.

• Avans, ücret geliri olarak kabul edildiğinden dolayı kümülatif vergi matrahına göre gelir vergisi kesintisi yapılır ve bu tutar üzerinden damga vergisi de ödenir.

• İşverenin, zorunlu haller dışında işçiye avans ödemekle yükümlü değildir. İşçinin; doğum, ölüm, hastalık gibi durumlarında avans istemesi üzerine işveren avans verebilir. 

• İşverenin, işçinin talep etmiş olduğu avans miktarını verebilecek durumda olması gerekir, eğer şirket ödeme yapamayacak durumda ise, avans verme zorunluluğu yoktur.

• İşveren, İş Kanunu’na göre işçi yıllık ücretli izne çıkmadan önce, yıllık izin dönemine ait olan ücreti avans olarak vermek zorundadır.