Çalışma İzni Nedir? Nasıl Alınır?

Yabancı vatandaşların, Tükriye'de çalışabilmesi için öncelikle çalışma izni almaları gerekir. Her ülkenin kendine özgü çalışma izni prosedürleri ve kuralları bulunur, Türkiye’de de yabancı uyruklu vatandaşların çalışma izni alabilmesi için uyması gereken belli düzenlemeler ve başvuru süreçleri bulunmaktadır. Çalışma izni, hem işverenin hem de yabancı uyruklu vatandaşların haklarını güvence altına alarak sürecin doğru bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur. Çalışma izni nedir, çalışma izni nasıl alınır, çalışma izni başvurusu nasıl yapılır, çalışma izni türleri nelerdir, çalışma izni başvurusu için gerekli belgeler nelerdir gibi soruların yanıtlarını, yazımızın devamında bulabilirsiniz. 

Çalışma İzni Nedir?

Çalışma izni, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından düzenlenen resmi bir belgedir ve geçerlilik süresince kişinin, Türkiye’de çalışmasını ve ikamet edebilmesini sağlar. Çalışma izni, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında düzenlenir ve işverenler ile yabancı uyruklu vatandaşlar arasındaki iş ilişkisini resmiyete döker. 

Çalışma izni olmadan yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de sigortalı olarak çalışabilmesi yasal olarak mümkün değildir. Çalışma izni almak yalnızca çalışma izni başvurusu yapmayı değil aynı zamanda belli yasal prosedürleri de eksiksiz bir biçimde yerine getirilmesini ve gerekli evrakların hazırlanmasını içeren bir süreçtir. 

Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de çalışabilmesi gerekli olan çalışma izni, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na göre zorunludur. Çalışma izni, yabancı uyruklu kişinin kimlik numarası ya da referans numarası ile işveren tarafından e-izin sistemi üzerinden başvuru yapması ile alınabilmektedir.

Çalışma izni alma süreci için mevcut mevzuata göre iki farklı usul bulunmaktadır. Bu usuller, çalışma izni başvurusunun yurt içi ya da yurtdışından yapılmasına göre farklılık göstermektedir. 

Çalışma izni yurtiçi başvurusu, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de en az 6 ay süresince ve geçerliliği devam eden oturma (ikamet) izni bulunması halinde alınan izindir. Yabancı uyruklu olan ve oturma izni olan kişilerin 99 ile başlayan kimlik numarası bulunması halinde işveren, bu kimlik numarası ile e-izin sistemi üzerinden yabancı uyruklu kişi için çalışma izni başvurusunda bulunabilmektedir. 

Çalışma izni yurtdışı başvurusu, yabancı uyruklu kişinin yurtdışında bulunduğu ve en az 6 ay süreli oturma izninin olmadığı durumlarda yapılan bir çalışma izni başvurusudur. Yabancı uyruklu kişinin öncelikle bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliklerine giderek çalışma vizesi başvurusunda bulunması gerekir. Çalışma vizesi başvurusu neticesinde yabancı uyruklu kişiye, 16 haneli referans numarası verilmektedir. İşveren, bu referans numarası ile e-izin sistemi üzerinden, çalıştırmak istediği yabancı uyruklu vatandaş için çalışma izni başvurusu yapabilmektedir. 

Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?

Çalışma izni başvurusu, yurtiçi ya da yurtdışı başvurusu farketmeksizin, işveren tarafından e-izin sistemi üzerinden yapılmaktadır. Çalışma izni başvurusu nasıl yapılır sorusunu yanıtlayacak olursak işveren tarafından yapılması gereken çalışma izni başvurusunda takip edilmesi gereken adımları şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Çalışma izni başvurusu yapmadan önce çalışacak olan yabancı uyruklu kişi ile iş sözleşmesi imzalanmalıdır. İş sözleşmesi örneklerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın resmi web sitesinde bulabilirsiniz. (Yurt dışı çalışma izni başvurusunda iş sözleşmesinin önceden taraflar arasında imzalanmış olması ve çalışma vizesi talep eden kişi tarafından Dış temsilciliğe sunulmalıdır.)

• E-izin uygulamasına giriş yapıldıktan sonra sol menüde yer alan “Başvuru Yap” sekmesine tıklanır ve yabancı uyruklu kişinin statüsü ve durumu ile ilgili başvuru seçeneği seçilir. Sonraki adımlarda istenen bilgi ve belgelerin eksiksiz bir şekilde doldurularak tamamlanır.

• Başvurunun tamamlanmasının ardından başvuru durumu “başvuru takip” sekmesinden takip edilebilmektedir. 

• Çalışma izni başvurusunun olumlu olarak değerlendirilmesi halinde gerekli olan harçların yatırılmasına ilişkin bilgilendirmeler bakanlık tarafından e-posta ile iletilir. Yurtdışı üzerinden yapılan çalışma izni başvurularında gerekli olan harç, değerli kağıt bedeli ve diğer ücretler yabancı uyruklu kişi tarafından dış temsilciliğe ödenir. 

• Harç ve değerli kağıt bedelinin ödenmesinin ardından çalışma izni başvurusu Bakanlık tarafından onaylanır ve çalışma izni kartı PTT kargo işe işyeri adresine gönderilir. 

Çalışma İzni Başvurusu İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Çalışma izni başvurusu için hem işyerine hem de yabancı uyruklu kişiye ait bazı belgeler talep edilmektedir. Bu belgeler, Bakanlığa online sistem üzerinden yüklenmektedir. Çalışma izni başvurusu için gerekli belgeler şunlardır: 

• İşveren ve çalışacak olan yabancı uyruklu kişi tarafından imzalanmış iş sözleşmesi (aylık ücret X Türk Lirası / aylık brüt, şeklinde açıkça ifade edilmelidir.)

• Pasaport fotokopisi

• Diploma ya da geçici mezuniyet belgesi (Türkçe tercümesi yeminli mütercim tarafından yapılmış olmalı)

• Fotoğraf

• Mesleki yeterlilik belgesi (varsa)

• Vergi levhası, ticaret sicil gazetesi, faaliyet belgesi (işveren tarafından verilmesi gereken belgeler).

Çalışma İzni Türleri Nelerdir?

Çalışma izni türleri Uluslararası İşgücü Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Çalışma izni türleri 5’e ayrılır. Bunlar:

• Süreli Çalışma İzni: Yabancı uyruklu vatandaşların iş sözleşmesinde belirtilen süreyi aşmadan belli bir işyerinde en fazla 1 yıl geçerli olacak şekilde verilen çalışma izni türlerindendir. Süreli çalışma izninin süresinin bitmesi halinde tekrardan uzatma başvurusu yapılır. Başvurunun olumlu sonuçlanması halinde bu süre 2 yıla, sonraki uzatma başvurularında ise en fazla 3 yıla çıkarılır.

• Süresiz Çalışma İzni: Türkiye'de uzun dönem ikamet etme izni olan ya da  en az 8 yıl süresince yasal çalışma izni almış olan yabancı uyruklu kişiler süresiz çalışma izni başvurusu hakkına sahiptir. Süresiz çalışma izni belgesine sahip olan kişiler, çalışma izni başlangıç tarihi itibari ile her 5 yılın sonunda yenilenir. 

• Bağımsız Çalışma İzni: Yabancı uyruklu kişilerin kendi işyerini açmalarına, iş kurmalarına veya kendi adlarına ticari veya serbest meslek faaliyetlerini yürütmelerine olanak tanıyan bir  izin türüdür. 

• Turkuaz Kart: Nitelikli işgücü, mesleki deneyim ya da Türkiye’ye katkısı olabilecek yabancı uyruklu kişilere süresiz ikamet ve çalışma izni imkanı veren karttır. Turkuaz kart, yabancı uyruklu kişinin eşine ve 18 yaşından küçük olan ya da özel bakıma ihtiyaç duymayan çocuklarına da süresiz olarak ikamet hakkı sağlamaktadır.