DEHB Nedir? Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

DEHB Nedir?

DEHB yani Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinlik dönemine kadar devam edebilen aşırı hareketlilik, konsantrasyon sorunu ve dürtüsel davranmaya neden olan nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite  bozukluğu olan kişilerde, beynin öz yönetim sisteminde gelişimsel bir gecikme olduğu görülmektedir. 

DEHB’ ye sahip olanlar, konsantrasyon süreleri ve odaklanma güçleri düşük olduğu için hiperaktivite belirtileri gösterebilmektedirler. DEHB belirtileri sosyal yaşantıyı etkilediği için bireyin yaşamını bir miktar zorlaştırmaktadır.

DEHB Nedenleri

DEHB nedeni tam olarak bilinmemekle beraber, genetik yatkınlıkların ve çevresel faktörlerin bu hastalığa etkisi olduğu düşünülmekte. Belirtilen faktörlerle birlikte, beyindeki dopamin seviyesinin düşük olmasından kaynaklandığını ve bu yüzden beynin, muhakeme yeteneğini kontrol etmeyi sağlayan bölümünün, diğer bölümlere göre daha zayıf çalıştığı gözlemlenmiştir. Böylece DEHB, beyindeki sinir ağlarında değişikliğe yol açarak dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve konsantrasyon süresinde azalmaya neden olmaktadır.

DEHB Belirtileri

• Dikkat Eksikliği:

-Detaylara dikkat etmeme veya detayları görememe, dikkatsizlikten kaynaklanan hatalar yapma,

- Görev, iş veya oyun esnasında dikkati korumada zorluk, uzun süre konsantre olamama,

- Sosyal yaşantıda sohbet ortamında dinlemiyormuş gibi görünme,

- Verilen talimatları takip etmekte zorluk ve güçlük yaşama,

- Organize ve düzenli olamama,

- Dağınık olma,

- Uzun süreli zihinsel çaba ve konsantrasyon gerektiren görevlerden kaçınma

• Hiperaktivite:

- Huzursuzluk ve yerinde duramama

- Sessiz yapılan etkinliklerde zorluk yaşama, sessiz kalamama

• Dürtüsellik:

- Sorulan sorular tamamlanmadan yanıt verme,

- Sıra beklemede zorluk, sabırsızlık,

- Başkalarının sözünü kesme veya işlerine karışma

DEHB Tanısı

DEHB tanısı, uzman doktor veya psikolog tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda konulmaktadır. Değerlendirme sürecinde, bireyin belirtileri, sağlık geçmişi, aile öyküsü ve davranışları değerlendirilir. DEHB testi de tanı sürecinde kullanılabilir.

DEHB Tedavisi

DEHB tedavisinde birçok tedavi yöntemi kullanılmaktadır. Başlıca tedavi seçenekleri şunlardır:

• İlaç tedavisi: DEHB belirtilerini kontrol altına almak için kullanılan ilaçlar arasında stimulantlar ve non-stimulantlar bulunur. DEHB belirtileri ile daha rahat başa çıkabilmesi ve sosyal yaşantısını kontrol altına tutmasına yardımcı olur. 

• Davranış terapisi: Bireyin davranışlarını yönetmesine veya kontrol altına almasına yardımcı olan terapi yöntemleri içerir. İlaç tedavisine ek olarak uygulanan terapi yöntemi, aile terapisi veya grup terapisi gibi farklı terapi türleriyle bireylerin kendini daha iyi hissetmesine yardımcı olur.

• Eğitim: DEHB sahibi bireyler için özel bir eğitim programı oluşturulması, eğitim hayatında daha başarılı olmasını sağlayacaktır. Okulda öğretmenleri ve arkadaşlarından destek görmesi bu tedavi sürecini olumlu etkileyecektir.

• Yaşam Tarzı: Sağlıklı bir yaşam tarzı DEHB belirtilerini kontrol altına almaya yardımcı olabilmektedir. Sağlıklı beslenme, düzenli uyku, spor içeren yaşam tarzının benimsenmesi bu semptomları azaltmaya ve kontrol altına almaya yardımcı olacaktır.

DEHB Testi 

DEHB testi, tek bir test ya da tahlil ne yazık ki bulunmamaktadır. Tanı, genetik öykülerin incelenmesi, sosyal yaşamın incelenmesi ile yardımcı psikometrik testler ile konulmaktadır. Bunların haricinde çocuklarda okuma yazma becerilerinin incelenmesi, kaygı ve diğer ruhsal rahatsızlıkları ayırt etmede kişilik testleri uygulanabilmektedir.