Doktora Nedir? Doktora Yapmak İçin Neler Gereklidir?

Doktora Nedir?

Doktora, belli bir konu hakkında özgün araştırma yapabilme yetkinliği kazandıran ve genellikle bilimsel bir katkı sunmayı hedefleyen yükseköğretim seviyesidir. Hem teorik bilgi hem de uygulamalı becerilerin geliştirilmesi amaçlayan doktora süreci, kişilerin uzmanlık alanlarında derinlemesine bilgi edinmelerine de olanak tanır. Doktora süreci, üniversitelerin en ileri seviyedeki akademik bölümlerinde yapılmaktadır ve bir öğrencinin doktora eğitimi alabilmesi için öncelikle lisans ve yüksek lisans eğitimlerini tamamlamış olması gerekmektedir. 

Fransızca’da “doctorat” kelimesinden gelen doktora, İngilizce’de PhD olarak ifade edilir. Doktora derecesini tamamlayan kişiler sonrasında “Doktor” unvanına sahip olur ve alanında kişinin ayrıntılı eğitim alındığını ifade eder. Doktora programı genellikle iki ana aşamadan oluşur bunlar, ders aşaması ve araştırma aşamasıdır.

Ders aşamasında doktora öğrencileri alanları hakkında ileri düzey dersler alarak bu derslerdeki teorik bilgilerini pekiştirir. Araştırma aşamasında ise, öğrenci kendi özgün araştırma projesini geliştirmeye başlar. Sürecin sonunda ise doktora öğrencisi tez yazar. Doktora tezi, öğrencinin seçmiş olduğu alanda orjinal bir katkıda bulunduğunu kanıtlayan önemli bir belgedir.  

Bütünleşik Doktora Nedir?

Birçok kişi doktora yapmak için öncelikle yüksek lisans yapmanın gerektiğini düşüncesine sahiptir. Yüksek lisans yapmadan doktora yapabilmenin mümkün olup olmadığı ise sıklıkla araştırılan bir konudur. Doktora yapmak isteyen fakat yüksek lisans yapmadan bu süreci gerçekleştirmek isteyen kişiler için bütünleşik doktora programları devreye girmektedir.

Lisans eğitiminin tamamlanmasının ardından direkt doktora programlarına katılmak için bütünleşik doktora programlarından faydalanmak mümkündür. Bütünleşik doktora programlarına katılmak için oluşturulan belli şartlar bulunur bu şartlar, üniversitelere göre değişiklik gösterir. Genellikle 4.00 ortalama üzerinden 3.00 ortalama isteyen üniversiteler, bütünleşik doktora programları için eğitim süresini 5 ile 7 yıl arasında tutmaktadır. Ayrıca bütünleşik doktora programına başvurabilmek için ALES sınavına girilmiş olmalı ve üniversite tarafından istenen puanın alınmış olması gerekir. Bütünleşik doktora programlarının ilk yıllarında ise yüksek lisans dersleri alınır ve bu dersler tamamlandıktan sonra sınava girilir. Sınavda başarılı olunmasının ardından tez yazılır.

Doktora Nasıl Yapılır?

Doktora yapmak, baştan sona sıkı bir planlama ve çalışma gerektiren bir süreçtir. Doktora yapmak isteyen ve doktora nasıl yapılır? sorusunun cevabını merak edenler için öncelikle doktora yapmak için lisans eğitimi alınması gerekir. Lisans eğitiminin alınmasının ardından yüksek lisans yapılmalıdır. Yüksek lisans yapmadan doktora yapmak isteyenler için de bütünleşik doktora programları mevcuttur fakat her üniversitenin kabul koşulları değişiklik gösterir. 

Doktora yapmak için yüksek lisans yapılması gerektiğinden bahsettik, yüksek lisans yapabilmek için ise bazı koşullara uygunluk sağlanması gerekir. Bunlar: ALES sınavına girmek ve geçerli bir puan almak ve ÖSYM tarafından yapılan yabancı dil sınavlarına girerek geçerli bir puan almaktır. Bu şartlar bütünleşik doktora programları için de geçerlidir. Tezli ve tezsiz olarak yapılan yüksek lisansta, doktora programlarına başvuruda bulunabilmek için ise tezli yüksek lisans yapılması gerektiğidir.

Doktora programına girdikten sonra ise çeşitli ders eğitimleri alınır ve bunlar başarı ile tamamlandıktan sonra alanınızda yeterli bilgiye sahip olduğunu gösteren doktora yeterlilik sınavına girilir. Yeterlilik sınavının da başarı ile tamamlanmasından sonra tez önerisi sunulur ve tez dönemi süresince tez izleme komitesi ile belirlenen zaman dilimlerinde bir araya gelinerek tez çalışması hakkında bilgi verilir. Doktora sürecindeki en önemli konulardan birisi de iyi bir araştırma süreci geçirmektir. Tez çalışmasında hazırlanan makale, sunum, bildiri gibi tüm aşamalarda bolca kaynak araştırılması yapılmalıdır. 

Doktora Başvuru Şartları Nelerdir?

Doktora programlarına başvuru yapabilmek için bazı şartlar bulunur. Türkiye’de lisansüstü eğitim ve öğretim YÖK tarafından düzenlenmektedir. Doktora programına başvuru şartları YÖK tarafından belirlenen yönetmeliğe göre şu şekildedir:

• Tezli yüksek lisans diplomasına sahip olunması,
• ÖSYM tarafından düzenlenen ALES sınavından başvurulan puan türünde 55 puandan az alınmamış olması,
• ÖSYM tarafından yapılan yabancı dil sınavlarından (YDS, YÖKDİL vb.) ise en az 55 puan alınmış olması gerekmektedir. 

Doktora Kaç Yıl Sürer?

Doktora programları 2 dönem teorik derslerden ve 6 dönem tez çalışmalarından oluşmakta olup toplamda 8 dönem, 4 sene sürmektedir. Doktora programına başvuruda bulunan ve kabul edilen kişilerin en fazla 4 dönem içerisinde dersleri başarı ile tamamlaması gerekmektedir. Belirlenen süre içerisinde dersleri tamamlamayan ve YÖK tarafından uygun görülen not ortalamasını sağlayamayan kişilerin, doktora programı ile ilişikleri kesilmektedir. Doktora programına katılarak dersleri başarı ile tamamlayan kişiler, yeterlilik sınavını geçtikten sonra tez önerisi yapar ve bu tez önerisinin kabul edilmesinin ardından tez çalışmalarını 12 dönem sonuna kadar tamamlaması gerekir.