İşçinin İşverene Maliyeti Nasıl Hesaplanır?

Bir işletmenin en önemli unsurlarından biri, işgücüdür. İşgücünün maliyeti, bir firmanın finansal sağlığı üzerinde direkt olarak etkilidir. İşçinin işverene maliyeti sadece brüt maaş ile sınırlı kalmayıp aynı zamanda çeşitli yan giderleri de içermektedir. İşverenler, çalışanlarının maliyetlerini doğru bir şekilde hesaplamak zorundadır. Bu hesaplama hem bütçeleme hem de stratejik kararlar açısından şirket için büyük önem taşır. Firmaların en büyük giderlerinden biri olan işçi maliyetleri, maaş haricinde içerisinde birçok gider kalemini de bulundurur. Bunların arasında ödenen net maaş, SGK ödemeleri, vergi dilimleri bulunur. Bu giderler yasalar çerçevesinde belirlenmiş ödemelerdir ve bu nedenle firmanın aylık maliyetleri hesaplanırken işçi maliyetleri de hesaba katılır.  

İşçi maliyetleri hesaplaması yaparken; SGK primleri, işçi payı, işveren payı, gelir vergisi oranları, net maaş, brüt maaş, işsizlik primi, damga vergisi gibi kavramlar hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. İşçi maliyeti hesaplama işleminde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta maaş ödemesidir. Maaş ödemesi, saatlik çalışma ücretleri dikkate alınarak aylık olarak hesaplanan ödemelerdir. İşverenin, yasal kesintiler olmadan önce işçi için harcadığı tüm giderler brüt maaş kapsamındadır. Brüt maaş, işçinin işverene maliyetinin en temel kalemidir fakat brüt maaş, net maaşın üzerinde bir tutardır bunun nedeni ise bu maaş üzerinden çeşitli kesintilerin yapılmasıdır.

Brüt maaş = Net maaş +(SGK primi + İşsizlik primi) + Gelir vergisi + Damga vergisi şeklinde hesaplanmaktadır. Bunların yanı sıra işveren, SGK işveren payını da karşılamakla yükümlüdür. Burda da işçinin işverene maliyeti; brüt maaş + SGK işveren payı olarak hesaplanır. SGK işveren payı her yıl değişmekle beraber 2024 yılında aylık olarak ücretin %20,5’i olarak hesaplanır. Yani 2024 yılında asgari ücret ile çalışan bir işçinin, işverene maliyeti 23.502,94 TL’dir.

SGK primleri, işverenin ödemesi gereken önemli maliyet kalemidir. Emeklilik, hastalık, iş kazası gibi sosyal güvenceleri kapsayan SGK prim ödemeleri, işverenin çalışanın brüt maaşı üzerinden yasal olarak belirlenen oran tutarında yapması gereken ödemedir.

İşsizlik sigortası, çalışanların işten çıkarılması durumunda belli bir süre maddi destek almasını sağlayan bir sistemdir. İşveren, işsizlik sigortası primini belirlenen yasal oran çerçevesinde ödemekle yükümlüdür. 

Bunların haricinde çalışanlara sunulan yan haklar, işçinin maliyetini etkileyen bir diğer önemli unsurdur. Özel sağlık sigortası, yol yardımı, yemek kartı gibi yan haklar işverenin toplam maliyetini artırır. 

İlgili İçerikler: Brüt Maaş Nasıl Hesaplanır? ve Gelir Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

SGK ve İşsizlik Primi Nasıl Hesaplanır?

SGK ve işsizlik primleri belli oranlarda uygulanır ve bu oranlar brüt maaş içerisinde belirlenen taban ve tavan tutarlar arasında uygulanır. SGK priminin bir işçi için işverene olan maliyeti %15.5 oranındadır. İşveren işçinin işten çıkarılması durumunda maddi güvencesini sağlamak ile yükümlüdür. İşsizlik primi de bu yükümlülük ile ortaya çıkan bir ödemedir bu nedenle her ay brüt maaşa dahil edilerek SGK işçi payı ile beraber düzenli olarak ödenir. İşsizlik primleri, işsizlik fonuna aktarılır ve işçinin işsiz kalması durumunda bu fondan belli tutarda maaş alır. İşsizlik sigortası primi ise, işçinin prime esas aylık brüt geliri üzerinden hesaplanan %1 işçi, %2 işveren ve %1 devlet payından oluşmaktadır. Özetle; 2024 yılında brüt maaşı 20.002,50 TL olan bir işçinin SGK primi 2.800,35 TL, işsizlik sigortası ise 200.03 TL’dir. 

İlgili İçerik: İşsizlik Maaşı Nasıl Hesaplanır?

İşçinin İşverene Maliyetini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

İşçinin maliyetlerini etkileyen birçok faktör bulunur. Bunlar arasında; vergiler, yan haklar, pazar koşulları, pozisyon türleri, istihdam oranı, firmanın büyüklüğü, işe alım maliyetleri, genel giderler gibi faktörler yer alır. İşçinin işverene maliyetini etkileyen faktörler şunlardır:

• Firmalar, her işçinin ücretine göre bordro vergilerini ödemek ile yükümlüdür. Bu vergilere; SGK payı ve işsizlik prim kesintisi de sahildir.

• İşçilere sağlanan bazı yan haklar, çalışanların genel maliyetlerinde önemli rol oynar. Özel sağlık sigortası, emeklilik planları, ücretli izinler, firmanın çalışanlarına sunmuş olduğu diğer sigorta ve avantajlar yer alır. Yan haklar devam eden maliyetler arasındadır ve belli dönemlerde yenilenmesi gerekir. Örneğin; özel sağlık sigortası olan bir işçinin poliçesi, firmada çalışmaya devam ettiği sürece yenilenmelidir. Bu da işveren için işçi maliyetleri arasında sayılan bir gider kalemidir. 

• İşçi maliyetleri, firma içerisindeki işçinin görev tanımına, pozisyonuna, kıdemine göre değişiklik gösterir. Kıdemli işçiler ya da talep gören becerilere sahip olan işçiler diğer çalışanlara kıyasla daha yüksek ücret ve yan hak talep edebilir. Bu da işveren maliyetini artıran bir faktördür. 

• Bunların haricinde firmaların işi yürütmek için yapmış olduğu genel giderler bulunur. Ofis alanı kira maliyeti, kamu hizmetleri, ofis malzemeleri, ekipman, çalışanlar için sağlanan cep telefonu ve bilgisayarlar, yazılımsal programlar, firma reklam bütçeleri ve daha fazlasını içerir. 

• Firmaların sabit çalışan barındıramaması, işten ayrılma oranlarının yüksek olması gibi faktörler de genel işçi maliyetlerini etkiler. Bunun nedeni ise işe alım ve işe alıştırma ensanında yapılan yatırımlar ve eğitimlerdir.